Tenis na żywo

Tenis – zasady, ile setów, tie break

Tenis, zwany też tenisem ziemnym, to sport, którego reguły spisano w Anglii pod koniec XIX wieku - wtedy grano wyłącznie na trawie. Sport ten ma jednak o wiele dłuższą tradycję, wielu ekspertów wywodzi go od gier znanych już w starożytności - w podobnych grach zmagali się Rzymianie, Grecy, zaś w średniowieczu grę z piłeczką odbijaną ręcznie „sprowadzili” do Europy arabscy najeźdźcy i zyskała ona wielką popularność, także w... klasztorach (słowo „rakieta” pochodzi zresztą od arabskiego „rakhat”, a więc „dłoń”). Tenis jest dyscypliną olimpijską od 1896 roku, z przerwą w latach 1928-84, do teraz, najwięcej złotych medali zdobyły - po cztery - siostry Serena i Venus Williams (trzykrotnie w grze podwójnej).

Mecz tenisa odbywa się na korcie, który przedzielony jest siatką. Zawodnik musi przebić ponad nią piłkę na pole przeciwnika tak, by ten nie zdołał jej odbić z powrotem (najczęściej w efekcie błędu w ustawieniu lub w odbiciu). Punkt można zdobyć bezpośrednio lub pośrednio. Mecze tenisa odbywają się w trzech różnych kategoriach: to single (gra pojedyncza), deble (gra podwójna, zawodnicy są tej samej płci) lub też miksty (naprzeciw siebie stają pary mieszane).

Mecz tenisa podzielony jest na sety. Sety mogą być trzy - tyle jest ich w tenisie żeńskim i w większości zawodów męskich - lub też pięć, gdy mowa o zawodach męskich wielkoszlemowych, olimpijskich (finał) czy podczas Pucharu Davisa. Wygrywa ten, kto będzie lepszy w kolejno dwóch lub trzech setach. Zawodnicy serwują w setach naprzemiennie, zmiana następuje po końcu danego seta. Sety z kolei dzielą się na gemy (słowo to upamiętnia jednego z prekursorów ustalania zasad tenisa, majora armii brytyjskiej Harry'ego Gema). Za wygranie piłki w gemie przyznaje się kolejno 15, 30 i 40 punktów (kiedyś było to 45), kolejna wygrana piłka oznacza wygranego gema, o ile przewaga wynosi dwie piłki - nie można więc wygrać, gdy przeciwnik ma także 40 punktów, a wygramy wymianę: w takiej sytuacji dochodzi do tak zwanej równowagi (z francuskiego „deuce”) i gra się dotąd, aż owe dwie piłki przewagi któraś ze stron osiągnie. Wszystko to automatycznie sprawia, że czas rozgrywania meczu tenisa jest nielimitowany, choć oficjalnie zabronione są przerwy dłuższe niż 20 sekund przy kolejnych serwach w secie, na co sędziowie zwracają uwagę - oprócz umiejętności i techniki znaczenie ma bowiem również wytrzymałość. Gwoli ciekawostki najdłuższy mecz tenisa miał miejsce w 2010 roku na kortach Wimbledonu, gdzie naprzeciw siebie stanęli Amerykanin John Isner i Francuz Nicolas Mahut: panowie walczyli na korcie 11 godzin i 5 minut, a ze względu na przerwy mecz rozstrzygał się niemal 48 godzin! W tym heroicznym boju zwyciężył ostatecznie Amerykanin. Dla odmiany najkrótsze spotkanie podczas oficjalnego meczu zakończyło się w zaledwie 20 minut, oczywiście wynikiem 6:0, 6:0 (ba, najkrótszy finał Wimbledonu, w 1922 roku, był zaledwie o 3 minuty dłuższy, zwyciężyła w nim Suzanne Lenglen, uważana za pierwszą żeńską gwiazdę tenisa). Przytaczając inne ciekawostki: najszybciej w historii zaserwował Chorwat Ivo Karlovic (251 km/h), zaś najgłośniej podczas odbijania piłki krzyknęła Maria Szarapowa (105 decybeli, niewiele mniej niż odgłos karetki na sygnale).

Każdy set rozgrywa się do wygrania 6 gemów, wyjątkiem jest sytuacja, gdy przy stanie 6:5 zawodnik wyrówna. Tutaj także obowiązuje zasada przewagi 2 punktów, więc rozgrywa się kolejnego gema - można zwyciężyć 7:5. Jeśli jednak przeciwnik wyrówna stan meczu na 6:6, potrzebny jest tie-break, gem rozgrywany na specjalnych zasadach - trzeba wygrać 7 punktów przy zachowaniu dwupunktowej przewagi, co czasem nie jest takie łatwe i we wspomnianym meczu Isner kontra Mahut w tie-breaku wynik brzmiał... 70:68!

Należy jeszcze wspomnieć, że mecze tenisa ziemnego mogą odbywać się na różnych nawierzchniach, co dla niektórych zawodników ma znaczenie, na jednych czują się lepiej, na innych gorzej. Nawierzchnie te to: ziemna (zwana ceglaną mączką, zazwyczaj czerwonawa, piłka na niej leci wolniej, ale odbija się wyżej; tak gra się na French Open), twarda (akryl, asfalt, beton, piłka na nich odbija się szybko; Australian Open i US Open), trawiasta (piłka leci bardzo szybko, ale odbija się niżej; Wimbledon) i wreszcie dywanowa (różne wykładziny i sztuczna darń, piłka leci różnie w zależności od materiału).

WTA i ATP – co to jest, rankingi, turnieje

WTA to Women's Tennis Association, największa organizacja żeńskiego tenisa na świecie, która zrzesza zawodniczki, sędziów i organizatorów imprez tenisa ziemnego na całym świecie. WTA organizuje w zasadzie cały sezon tenisa kobiecego, kończąc go w listopadzie turniejem WTA Finals z udziałem ośmiu najlepszych. WTA co tydzień publikuje też aktualny ranking tenisistek, naliczając im punktu zależnie od dotarcia do poszczególnych rund danego turnieju (wszystkie one ujęte są w specjalnie opracowanych tabelach, zależą od prestiżu rozgrywek). W historii najwięcej turniejów wygrała Martina Navratilova, reprezentująca kolejno Czechosłowację i USA - było to 167 triumfów. Na drugim miejscu znajduje się Amerykanka Chris Evert ze 154 zwycięstwami, na trzecim, z ogromną stratą, Niemka Steffi Graf, z „zaledwie” 107 wygranymi. O pozycję lidera rankingu WTA od pewnego czasu ostro rywalizują nasza Iga Świątek i Białorusinka Aryna Sabalenka. Bardzo wysoko jest inna z Polek, Magda Linette, ostatnio (październik 2023) klasyfikowana na 25. pozycji.

Męskim odpowiednikiem WTA jest ATP, a więc Association Of Tennis Professionals, co można przetłumaczyć jako Stowarzyszenie Zawodowych Tenisistów. ATP dba o interesy tenisistów, a także organizuje ich najważniejsze turnieje, ATP Tour (Wielki Szlem, choć jest on też pod egidą ITF), ATP Finals, ATP Masters. Najwięcej wygranych turniejów ATP jest na koncie Amerykanina Jimmy'ego Connorsa, 109, tuż za nim plasuje się Szwajcar Roger Federer, który ma ich tylko 6 mniej; trzeci Serb Novak Djokovic to 95 wygranych. Ten ostatni, mimo 36 lat na karku, wciąż jest jednak liderem rankingu ATP, gdzie wyprzedza młodszego o 16 lat Hiszpana Carlosa Alcaraza. Najwyżej z Polaków, na miejscu 17. (stan na październik 2023, ranking uzupełniany jest co tydzień), znajduje się Hubert Hurkacz.

Turnieje wielkoszlemowe (Wimbledon, Australian Open, US Open, Roland Garros)

Wielki Szlem to taki tenisowy św. Graal, z tym że możliwy do zdobycia. To wygranie w danej kategorii (pojedyncza, debel, mikst) wszystkich czterech najważniejszych turniejów w sezonie: mowa o Wimbledonie, Australian Open, US Open i Roland Garros. Najbardziej ceniony Klasyczny Wielki Szlem to wygrana w nich w ciągu jednego roku kalendarzowego, to jednak udało się nielicznym (w dodatku nie zawsze tym z samych topów). Udało się to tylko 3 kobietom (w tym Steffi Graf) i 2 mężczyznom, 3 parom kobiecym, 1 parze męskiej oraz 3 drużynom miksta. Jak trudno zdobyć Wielkiego Szlema w wersji klasycznej niech świadczy fakt, że ostatni taki przypadek miał miejsce przed 25 laty, kiedy to Szwajcarka Martina Hingis wygrała - z różnymi partnerkami - cztery turnieje w grze podwójnej kobiet. Złoty Wielki Szlem to z kolei unikatowy tytuł przyznany Steffi Graf, która oprócz wygrania Wimbledonu, Australian Open, US Open i Rolanda Garrosa dołożyła jeszcze w 1988 roku do tego olimpijskie złoto - nikomu jej wyczynu nie udało się powtórzyć. Wielkich Szlemów jest zresztą więcej, chociażby Karierowy Wielki Szlem, po który czterokrotnie sięgali Andre Agassi czy Rafael Nadal, a wśród pań ich wyczyny powtórzyły Doris Hart, Billie Jean King, Martina Navratilova i Maria Szarapowa.

Turnieje Wielkiego Szlema mają największy prestiż, najwyższe nagrody i zapewniają najwięcej punktów do rankingów WTA i ATP. Zawsze bierze w nich udział po 128 zawodników, z których 32 to ci z najwyższych miejsc w rankingach.

Rywalizacja o Wielkiego Szlema zawsze zaczyna się na antypodach, podczas Australian Open, czyli międzynarodowych mistrzostw Australii. Turniej ten rozgrywany jest od 1905 roku, zawsze w drugiej połowie stycznia w Melbourne. Do 1987 roku grano tam na kortach trawiastych, obecnie jednak są to nawierzchnie twarde. Styczeń to na drugiej półkuli pełnia lata, więc na Australian Open panują często ogromne upały i mimo że dachy na głównych kortach są zamykane, często zdarza się sędziom przerywać mecze w trosce o zdrowie zawodników. W tym sezonie triumfy święcili Novak Djoković i Aryna Sabalenka. Oglądanie tego turnieju tenisa live wymaga od polskich kibiców nie lada poświęcenia, bowiem z racji różnicy czasu mecze odbywają się nocą lub o świcie...

Przełom maja i czerwca to czas na French Open - międzynarodowe mistrzostwa Francji w tenisie ziemnym. Turniej odbywa się w Paryżu, na kortach imienia Rolanda Garrosa, i czasem nazywany jest właśnie Roland Garros (oficjalnie Roland Garros Tournament). Pierwsza jego edycja miała miejsce w roku 1891. Na kortach są specyficzne warunki - piłka po serwisie zwalnia i mocno kozłuje - i wielu największych sobie tutaj nigdy nie radziło, inni, jak Rafael Nadal, je kochają. Aktualni mistrzowie to Novak Djoković i Iga Świątek.

Po zakończeniu zmagań w Roland Garros przychodzi czas na Wimbledon (przełom czerwca i lipca) - międzynarodowe mistrzostwa Anglii, uważane za najbardziej prestiżowe ze wszystkich. To przy okazji najstarszy turniej tenisa ziemnego na świecie, rozgrywany od 1877 roku. Jak sama nazwa wskazuje, mecze rozgrywane są w dzielnicy Londynu, Wimbledonie. Gra się na kortach trawiastych, na których trawa musi mieć wysokość 8 mm i jest koszona codziennie. Jednym z ciekawych miejsc jest także kort nr 2, zwany potocznie „cmentarzem mistrzów”, gdyż wielu z nich sobie tutaj zupełnie nie radziło. Rozgrywki Wimbledonu tradycyjnie są zakłócane przez opady deszczu, co nieco je torpeduje, bowiem nawierzchnia musi być sucha i twarda. Jako że to Anglia, tradycja obowiązuje - tylko tutaj zawodnicy muszą mieć białe stroje, a podający piłki granatowe (wcześniej fioletowe lub ciemnozielone), od reguły tej nie ma wyjątków. Aktualni mistrzowie w grach pojedynczych to Hiszpan Carlos Alcaraz oraz Czeszka Marketa Vondroušova. Aczkolwiek mistrzów i kategorii mamy tu sporo, jest nawet gra pojedyncza i podwójna na... quadach.

Bitwę o Wielkiego Szlema kończy nowojorski US Open - międzynarodowe mistrzostwa USA w tenisie, rozgrywane na przełomie sierpnia i września od 1881 roku. Turniej rozgrywany jest na kortach w dzielnicy Queens, a głównym z nich jest Arthur Ashe Stadium na około 22,5 tysiąca miejsc (w sumie to kompleks z 33 kortami o nawierzchni akrylowej, w kolorze nietypowym, bowiem niebieskim, co ma poprawić sędziom i widzom widoczność i śledzenie spotkań). Główny kort znany jest z tego, że na jego szczycie jest bardzo wietrznie. US Open to bardzo amerykański turniej, to reprezentanci gospodarzy triumfowali w nim najczęściej, aktualną mistrzynią w grze pojedynczej jest zresztą Coco Gauff, wśród panów natomiast „niezniszczalny” Novak Djoković.

Polski tenis – Iga Świątek, Magda Linette, Hubert Hurkacz

W Polsce tenis ziemny znany był od końca XIX wieku, ale przez kolejne kilkadziesiąt lat uchodził za rozrywkę dla elit, podobnie zresztą jak i w krajach anglosaskich, gdzie cieszył się największą popularnością. Pierwsze mistrzostwa Polski rozegrano w 1921 roku, a cztery lata później Polska wzięła udział w Pucharze Davisa - największych międzynarodowych zawodach tenisowych drużyn męskich (nie biorą w nim udziału kobiety, te uczestniczą w Pucharze Billie Jean King, zwanym dawniej Fed Cup). Pewnie nie wszyscy już pamiętają o Jadwidze Jędrzejowskiej, tymczasem to ona zagrała w 1937 roku w finale Wimbledonu i US Open (wtedy U.S. National Championships), a w 1939 roku w finale French Open (Roland Garros). Potem zaczęły się długie lata posuchy, które przerwał dopiero Wojciech Fibak, czterokrotnie awansując do ćwierćfinałów turniejów wielkoszlemowych i zwyciężając w deblu Australian Open w 1978 roku. Kolejne lata to chwile triumfów Łukasza Kubota, przez moment liderującego rankingom ATP, Jerzego Janowicza (półfinał Wimbledonu) i Agnieszki Radwańskiej, finalistki Wimbledonu, która była na drugiej pozycji WTA. W ostatnim czasie polscy zawodnicy zaczęli się liczyć już bardzo poważnie na kortach całego świata.

Zasługa to głównie Igi Świątek, która przebojem wdarła się na listy WTA i jest obecnie ich wiceliderką. Trzykrotne zwycięstwa we French Open (Roland Garros), triumf w US Open, w sumie 15 wygranych w turniejach WTA - to robi wrażenie. Urodzona w 2001 roku w Warszawie tenisistka (jej ojciec Tomasz jest olimpijczykiem z Seulu w wioślarstwie) przez 75 tygodni była na pierwszym miejscu rankingu WTA, pozycję liderki straciła dopiero niedawno, po porażce z Jeleną Ostapenko podczas tegorocznego US Open. Wiadomo, że Iga Świątek gra w tenisa od 6. roku życia, kocha muzykę, zwłaszcza ABBĘ.

Drugą rakietą Polski jest Magda Linette z Poznania. Dwukrotna olimpijka, dwukrotna zwyciężczyni turniejów WTA w grze pojedynczej i dwóch w grze podwójnej. Po Idze Świątek i Agnieszce Radwańskiej to trzecia w historii najwyżej klasyfikowana w rankingu WTA zawodniczka z naszego kraju.
Honoru panów broni w ostatnim czasie Hubert Hurkacz z Wrocławia. W listopadzie 2021 roku Hubert Hurkacz klasyfikowany był w pierwszej 10 ATP Tour (konkretnie na miejscu 9.), wygrał 6 turniejów w grze pojedynczej i 4 w podwójnej, dochodząc też do półfinału turnieju w Wimbledonie. Ostatnio wyruszył na podbój ATP Masters 1000 w Szanghaju, ale już na wstępie musiał zmienić partnera do gry podwójnej, Mate Pavicia zastąpił w parze Ben Shelton.

Tenis na żywo w TV (Eurosport, Polsat Sport, Canal+)

Tenis na żywo można oglądać, w zależności od turnieju, na kanałach telewizyjnych TVP Sport, Canal+, Eurosportu i Polsatu Sport. Najczęściej Australian Open, US Open i French Open (Roland Garros) transmitowane były przez Eurosport (kanał ten prawa do transmisji z Australian Open ma do 2031 roku, a do French Open do końca 2026), z kolei w Wimbledonie „specjalizował się” Polsat Sport. W rozgrywanych turniejach WTA i ATP z udziałem Igi Świątek, Magdy Linette (w Pekinie los przydzielił je złośliwie od razu sobie, niespodzianki nie było i Iga Świątek bardzo pewnie wygrała to spotkanie) i Huberta Hurkacza, transmisjami podzieliły się między sobą Canal+ (WTA) i Polsat Sport (ATP). Oczywiście wydarzenia rangi olimpijskiej to od dłuższego czasu domena telewizji publicznej.

Warto wspomnieć przy okazji oglądalności tenisa na żywo o niecodziennym rekordowym meczu, który rozgrywano w Meksyku, w stolicy tego kraju, na... arenie do walk byków. Mecz pomiędzy Rogerem Federerem a Niemcem Alexandrem Zverevem obejrzało tam w 2019 roku na żywo ponad 42,5 tysiąca widzów, co jest póki co najwyższą frekwencją w historii tej dyscypliny sportu. Mecz był pokazowy, a 2:1 w setach zwyciężył w nim bardziej utytułowany Szwajcar. Rekord jeśli chodzi o widzów odwiedzających korty jednego dnia padł z kolei w 2023 roku, podczas US Open - na kortach w Queens zjawiło się ponad 73 tysiące fanów tenisa.

Tenis live w Internecie

Transmisje meczów tenisa online w Internecie w zależności od turnieju dostępne są w naszym kraju na platformach streamingowych Player.pl (Eurosport Extra), Canal+online, Polsat Box Go i sport.tvp.pl. Na całym świecie oferują je również WTA TV oraz Tennis TV.

Aktualne informacje o transmisjach znaleźć można na stronie https://tvsport.pl/kategoria/tenis.