Koszykówka to sport drużynowy, którego zasady wymyślił i spisał amerykański pastor James Naismith w 1891 roku (miała być halową rozrywką dla dzieci w okresie zimowym...). Obecnie to sport olimpijski. W koszykówkę grają ze sobą dwie pięcioosobowe drużyny (tradycyjnie to rozgrywający, obrońca, dwóch skrzydłowych i środkowy), a wygrywa ta, która zdobędzie więcej punktów po celnych rzutach piłki do podwieszonego kosza. Za celny rzut w koszykówce można zdobyć 1 (tak zwany rzut osobisty dyktowany po przewinieniu przeciwnika), 2 (z akcji, spod kosza) lub 3 punkty (rzut zza linii 3 punktów).

Mecz koszykówki trwa 4 tak zwane kwarty po 10 minut, jeśli jest remis, gra się 5-minutowe dogrywki (do skutku). Zegar jest w kilku przypadkach zatrzymywany w trakcie przerw. Z piłką nie można biegać, należy ją kozłować lub podawać, ale tylko raz w jednym ciągu, zatrzymanie się i ponowne kozłowanie to błąd i piłka dla przeciwnika. Po 5 (lub 6 w NBA) faulach zawodnik musi zejść z boiska, ale drużyna nie gra w osłabieniu, w jego miejsce wchodzi inny gracz. Co ciekawe, w Korei Północnej ustalono własne zasady gry, niektóre rzuty warte są 8 punktów, a za nietrafiony osobisty punkty są odejmowane...

Oficjalną, olimpijską odmianą koszykówki jest natomiast koszykówka 3x3, w której grają ze sobą trzyosobowe zespoły. Zasady w niej są inne, mecz trwa 10 minut czystej gry, a wygrywa zespół, który zdobędzie w tym czasie 21 punktów (lub ma ich więcej, gdy skończy się czas).

NBA – wyniki, tabela, Polacy w NBA

Najlepsza i najbogatsza liga świata, NBA (National Basketball Association), została założona w 1946 roku (swą nazwę zyskała 3 lata później). Gra w niej 30 zespołów z USA i Kanady, rywalizujących w Konferencji Zachodniej i Wschodniej, a następnie w play-offach i w końcu w finale ligi. W NBA obowiązują nieco inne przepisy: wspomniane 6 fauli, 4 kwarty po 12, a nie 10 minut, różnice w czasie rozgrywania akcji, dalej umieszczona linia 3 punktów. Najwięcej zwycięstw w NBA mają na koncie Boston Celtics i Los Angeles Lakers, po 17. Tegoroczny (2023/2024) sezon rusza z 24 na 25 października, tytułu NBA broni Denver Nuggets.

Pierwszym Polakiem w NBA był Cezary Trybański, kolejnym Maciej Lampe. Najdłuższa kariera w NBA to jednak wyczyn Marcina Gortata, który rozegrał aż 13 sezonów! Ich śladami idzie Jeremy Sochan, wybrany przez Sun Antonio Spurs gracz z polsko-amerykańskim paszportem (jego ojciec był Afroamerykaninem). W przedsezonowych sparingach Jeremy Sochan nie grał, ale ma być do dyspozycji trenera już w rozgrywkach NBA.

Polska koszykówka – Orlen Basket Liga

Pierwszy mecz koszykówki w Polsce rozegrały w 1909 roku... kobiety. Panowie w pierwszym turnieju zagrali 10 lat później. Od 1946 roku mężczyźni rywalizują w rozgrywkach ligowych, od tego sezonu noszących nazwę Orlen Basket Liga (wcześniej Energa Basket Liga). Największe sukcesy święcił tu Śląsk Wrocław (18 tytułów), jednak na czele tabeli Energi Basket Ligi ostatniego (2022/2023) sezonu uplasował się niespodziewanie King Szczecin. Wśród pań najbardziej utytułowana jest Wisła Kraków.

Europejska koszykówka – Euroliga, EuroBasket

Najważniejszą w Europie imprezą w koszykówce jest EuroBasket, czyli mistrzostwa Europy w koszykówce. Pierwsze zawody rozegrano w 1935 roku, potem impreza była organizowana zazwyczaj co 2 lata, choć pojawiła się na przykład przerwa między 2017 a 2022 rokiem, a kolejny EuroBasket odbędzie się w 2025 roku (między innymi w Polsce). Najbardziej utytułowanym zespołem jest/był ZSRR, ale ostatnie lata to dominacja Hiszpanii, która od 11 turniejów zawsze jest w najlepszej czwórce (są też aktualnym mistrzem). Polska drużyna męska w koszykówce raz, w 1963 roku, była druga na Starym Kontynencie, zdobyła też 3 brązowe medale. Na ostatnim EuroBaskecie Polacy walczyli dzielnie, kończąc na 4. pozycji. To panie osiągnęły jednak większe sukcesy - w 1999 roku zdobyły mistrzostwo Europy w koszykówce, dwukrotnie też wicemistrzostwo i dwukrotnie brąz. Kobiecego tytułu w koszykówce broni Belgia, która w tym roku (2023) zwyciężyła pierwszy raz w historii.

Odpowiednikiem piłkarskiej Ligi Mistrzów jest w koszykówce Euroliga. Występują w niej najsilniejsze kluby kontynentu (część z nich ze względu na tradycje niezależnie od miejsca w swej lidze; grają też zespoły z Turcji czy Izraela). Pierwsza Euroliga została rozegrana w 1958 roku, ostatnim triumfatorem był z kolei Real Madryt, który zresztą lideruje tabeli Euroligi wszech czasów z 11 triumfami. Polskie drużyny w ostatnich latach nie występują w Eurolidze. Panie zaczęły grę w Eurolidze w tym samym roku, tu najwięcej osiągnął łotewski zespół Daugava Ryga, reprezentujący wówczas ZSRR; aktualny (2023) mistrz to Fenerbahce Stambuł.